Λειψυδρία

Όχι στη σπατάλη

Κατάξερα τοπία, ξερές κοίτες ποταμών και δασικές πυρκαγιές αποτελούν εμφανείς ενδείξεις μιας δραματικής αύξησης της ξηρασίας και της λειψυδρίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πέρα από τον αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, το φαινόμενο προκαλεί μεγάλες βλάβες σε οικονομικούς τομείς όπως η γεωργία και ο τουρισμός. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η Ευρώπη μπορεί να εξοικονομήσει ύδατα σε ποσοστό 40% με τη λήψη μόνο τεχνικών μέτρων – υπογραμμίζοντας τις δυνατότητες δράσης σε επίπεδο ΕΕ.

Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Επιτροπής, ο αριθμός των περιοχών και των ανθρώπων που επηρεάζονται από τις ξηρασίες στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 20% μεταξύ 1976 και 2006. Το πρόβλημα γίνεται όλο και πιο σοβαρό: το 2003, για παράδειγμα, μια γενική ξηρασία έπληξε πάνω από 100 εκατομμύρια ανθρώπους και το ένα τρίτο της επικράτειας της ΕΕ. Οι εμπειρογνώμονες προβλέπουν ότι τέτοια φαινόμενα θα γίνουν πιο συχνά, κυρίως λόγω των κλιματικών αλλαγών, και ότι θα επιδεινωθούν εξαιτίας της επιταχυνόμενης οικονομικής ανάπτυξης στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Η ανακοίνωση για τη λειψυδρία και την ξηρασία συνιστά την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων με την εδραίωση μιας οικονομίας που χρησιμοποιεί αποδοτικά και δεν σπαταλά τους υδάτινους πόρους της. Αυτό θα απαιτήσει από τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να υιοθετήσουν τη λεγόμενη «ιεράρχηση των υδάτινων πόρων»: Προτού, δηλαδή, αναλογιστούν τη χρήση νέων πηγών νερού για την κάλυψη των αναγκών τους οφείλουν να εξοικονομήσουν νερό, να αυξήσουν την αποδοτικότητα και να εφαρμόσουν αποτελεσματικές πολιτικές τιμολόγησης του νερού.
Τεχνική εξοικονόμηση

Τεράστιες ποσότητες νερού μπορούν να εξοικονομηθούν. Σύμφωνα με μια μελέτη που έγινε πριν από την ανακοίνωση, είναι εφικτή η εξοικονόμηση χωρίς αλλαγές στην παραγωγή νερού. Η μελέτη εξέτασε τους τέσσερις κύριους χρήστες νερού: τη δημόσια παροχή νερού, τη γεωργία, τη βιομηχανία και τον τουρισμό. Ο πρώτος μπορεί να εξοικονομήσει νερό κατά το ήμισυ (περίπου 150 λίτρα το άτομο ανά ημέρα στην ΕΕ) μειώνοντας απλώς τις διαρροές στα δίκτυα παροχής, ενθαρρύνοντας τη χρήση συσκευών εξοικονόμησης νερού και πιο αποδοτικών οικιακών συσκευών. Οι προοπτικές εξοικονόμησης νερού στους άλλους τρεις τομείς είναι εξίσου αίσιες.
«Η Ευρώπη μπορεί να επιτύχει εξοικονόμηση υδάτων 40% με τη λήψη μόνο τεχνικών μέτρων .» 

Η χρήση λιγότερου νερού θα έχει πολλά οφέλη για τους Ευρωπαίους, περιλαμβανομένης της μείωσης των λογαριασμών νερού και της ελάττωσης του όγκου των λυμάτων που απαιτούν επεξεργασία. Το περιβάλλον θα βγει επίσης κερδισμένο, καθώς οι λεκάνες απορροής των ποταμών θα πιέζονται λιγότερο από την άντληση νερού. Περαιτέρω πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, την ελάττωση των λογαριασμών για το ρεύμα και τη μείωση των εκπομπών CO2 – πράγμα που συνάδει με τους στόχους της πολιτικής της ΕΕ για τις κλιματικές αλλαγές.

Ένα ζήτημα που τονίζεται στην ανακοίνωση είναι η ανάγκη να εφαρμοστεί πλήρως η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα από τα κράτη μέλη, καθώς προσφέρεται για την αντιμετώπιση τόσο της λειψυδρίας όσο και της ξηρασίας μέσω της λήψης κατάλληλων μέτρων. Ο πιο βιώσιμος χωροταξικός σχεδιασμός αναγνωρίζεται επίσης ως τομέας προτεραιότητας.
Πρότυπα χρήσης νερού

Μια άλλη σύσταση αφορά την ανάπτυξη προτύπων για τις συσκευές που χρησιμοποιούν νερό στα νοικοκυριά και στον γεωργικό αρδευτικό εξοπλισμό. Αυτά μπορούν να βασιστούν στα υπάρχοντα πρότυπα που βαθμολογούν τη χρήση ενέργειας των οικιακών συσκευών. Η ανακοίνωση ζητά επίσης την ορθότερη χρήση των κεφαλαίων σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο ΕΕ για να βελτιωθεί η διαχείριση της ζήτησης νερού, και προσβλέπει στη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ξηρασίας και συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης για ξηρασίες μέχρι το 2012.

Τον Σεπτέμβριο του 2008 η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια συνοδευτική έκθεση στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Η έκθεση θα παρουσιαστεί επίσης σε φορείς στη Σαραγόσα της Ισπανίας, κατά τη διεθνή έκθεση για το νερό και τη βιώσιμη ανάπτυξη που θα πραγματοποιηθεί εκεί φέτος. Η συνοδευτική έκθεση θα καθορίσει ένα σχέδιο δράσης για το νερό και ένα χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των μέτρων που προτείνει η ανακοίνωση.
Στοιχεία για το νερό
Συνολική άντληση νερού στην ΕΕ: 247 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο
Κατανομή της άντλησης: παραγωγή ενέργειας: 44%· γεωργία: 24%· δημόσια παροχή νερού: 17%· βιομηχανία: 15%
Κατανομή της κατανάλωσης: γεωργία: 69%· δημόσια παροχή νερού: 13%· βιομηχανία: 10% και παραγωγή ενέργειας: 8%
Συνολικό κόστος της ξηρασίας στην Ευρώπη από το 1976 μέχρι το 2006: 100 δισ. €