«Κραχ» στον υδροφόρο ορίζοντα

Δραματικές οικονομικές επιπτώσεις έχει η ανεπαρκής διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οπως αποδεικνύει έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κατά μέσο όρο μόνο το 60% του συνολικού κόστους των υδάτων που χρησιμοποιούνται για ύδρευση και άρδευση ανακτάται. Ποσοστό εξαιρετικά ανησυχητικό, που δείχνει το μέγεθος των απωλειών. 

Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα 14 γεωγραφικά διαμερίσματα έδειξε το μέγεθος της κατασπατάλησης και των απωλειών του νερού, λόγω έλλειψης σωστής πολιτικής σχετικά με τη διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά στη χώρα μας που στο κόστος του νερού συνυπολογίζεται και η περιβαλλοντική διάσταση.

Στην έρευνα που διεξήχθη στα 14 υδάτινα-γεωγραφικά διαμερίσματα προέκυψε ότι η λειψυδρία ακόμη και τους θερινούς μήνες είναι περισσότερο αποτέλεσμα κακοδιαχείρισης των υδάτινων πόρων παρά συνέπεια των περιορισμένων υδάτινων αποθεμάτων. 

Η επίκουρος καθηγήτρια οικονομικών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Φοίβη Κουντούρη-Πιττή, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας των Εφαρμοσμένων Οικονομικών των Φυσικών Πόρων και του Περιβάλλοντος, η οποία πραγματοποίησε μια πρώτη προσπάθεια χαρτογράφησης της κατάστασης, μας εξηγεί: «Για να αντιληφθούμε ποιο είναι το συνολικό κόστος του νερού, πρέπει να υπολογιστεί και να αθροιστεί: το χρηματοοικονομικό κόστος στις επιχειρήσεις παροχής πόσιμου-αρδευτικού νερού, το περιβαλλοντικό κόστος, που αντιστοιχεί στην υποβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος και την συνακόλουθη μείωση της κοινωνικής ευημερίας μαζί με το κόστος του φυσικού πόρου που συνδέεται με την υπερεξάντλησή του».

Ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης

Στα 14 υδάτινα διαμερίσματα της χώρας η τιμολογιακή ανάλυση γίνεται από τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και τους Τοπικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ).

Η έρευνα της επιστημονικής ομάδας κατέδειξε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ούτε καν το χρηματοοικονομικό κόστος των επιχειρήσεων υδατοπρομήθειας δεν καλύπτεται. Οι περισσότεροι φορείς εμφανίζουν ζημίες, ενώ η τιμολογιακή πολιτική φαίνεται να αγνοεί το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος φυσικού πόρου.

*Τα έσοδα από τη χρέωση του καταναλωτή για αστική, βιομηχανική, αγροτική κατανάλωση νερού είναι αυτά που προσδιορίζουν τον βαθμό ανάκτησης κόστους, τόσο στο σύνολο της οικονομίας όσο και για κάθε τομέα ύδρευσης η άρδευσης. Το συνολικό κόστος νερού που ανακτάται από τις χρεώσεις στους χρήστες κατά μέσον όρο είναι 60%.

*Η Θεσσαλία, η ανατολική Πελοπόννησος, τα νησιά του Αιγαίου εμφανίζουν τον χαμηλότερο βαθμό ανάκτησης, κάτω από 40%, καθώς το υδατικό ισοζύγιό τους είναι ελλειμματικό. 

*Το 100% πλησιάζει η ανάκτηση μόνο στα υδατικά διαμερίσματα της Αττικής και της Θεσσαλονίκης. 

Η χρέωση, σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι ορθότερη, το περιβαλλοντικό κόστος χαμηλότερο και το δίκτυο μεταφοράς νερού αποτελεσματικότερο.

*Στην ύδρευση τα ποσοστά ανάκτησης κόστους είναι υψηλότερα. Μόνο τα νησιά του Αιγαίου, η ανατολική Πελοπόννησος και η Θεσσαλία παρουσιάζουν ποσοστά χαμηλότερα του 50%.

*Στη γεωργία τα ποσοστά είναι απογοητευτικά χαμηλότερα: Ο μέσος βαθμός ανάκτησης του κόστους άρδευσης είναι μόλις 20%, με αποτέλεσμα το κοινωνικό σύνολο να επιδοτεί χρήση του νερού! 

*Καμπάνες κτυπούν στη Θεσσαλία και στα νησιά του Αιγαίου, όπου ο βαθμός ανάκτησης του νερού άρδευσης βρίσκεται κάτω από 10%. 

*Η Κρήτη εμφανίζει τον υψηλότερο βαθμό ανάκτησης, όπου το 60% του κόστους νερού καλύπτεται από την χρέωση στους χρήστες.

*Το περιβαλλοντικό κόστος εμφανίζεται υψηλότερο στα υδατικά διαμερίσματα της βόρειας Ελλάδας, μικρότερο στην κεντρική Ελλάδα και ακόμη μικρότερο στη νότια και τα νησιά του Αιγαίου. Στα διαμερίσματα όπου η οικολογική κατάσταση χαρακτηρίζεται καλή με βάση τη συγκέντρωση σε αμμωνιακά, νιτρικά και φωσφορικά φορτία το περιβαλλοντικό κόστος είναι σχεδόν μηδενικό. 

Σύμφωνα με το σχέδιο διαχείρισης των υδάτινων πόρων του ΥΠΕΧΩΔΕ το ισοζύγιο είναι οριακά ελλειμματικό, με αποτέλεσμα το κόστος φυσικών πόρων να είναι υψηλό στο Αιγαίο, στη Θεσσαλία, στην Ανατολική Στερεά και την Ανατολική Πελοπόννησο. Τι πρέπει να γίνει τελικά. Εν μέσω της ακρίβειας που πλήττει τα πάντα χρειάζεται να ανέβει και η τιμή του νερού; Σύμφωνα με την Φ. Κουντούρη:

«Η αλλαγή στα τιμολόγια του νερού είναι μονόδρομος. Οι τιμές πρέπει να αντανακλούν το πραγματικό κόστος του νερού οι οποίες δεν συνίστανται μόνο στο κόστος άντλησης, μεταφοράς και συντήρησης του δικτύου, αλλά και στο περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος του φυσικού πόρου. Αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά υψηλότερες χρεώσεις σε όλους τους τομείς. Η οικονομική πολιτική μπορεί και πρέπει να είναι κοινωνικά ισότιμη. π.χ. προοδευτική χρέωση στους χρήστες, με την επιβολή κλιμακωτών τελών, με την ταυτόχρονη προστασία των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. Με την εφαρμογή της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" να εξασφαλιστεί η δίκαιη κατανομή του επιπλέον κόστους, που τώρα επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο».

Κλειδί η επιμόρφωση των αγροτών

Ρωτήσαμε δύο από τους διδακτορικούς φοιτητές, την Κυριακή Ρεμούνδου και τον Ι. Κουντούρη, τι πρέπει ν' αλλάξει στον αγροτικό τομέα. 

«Η υψηλότερη τιμολόγηση του νερού, μαζί με την οργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης και την παροχή επιδοτήσεων, θα αποτελούσε κίνητρο για την υιοθέτηση αρδευτικών συστημάτων χαμηλότερης απώλειας νερού και λιγότερο υδροφόρων καλλιεργειών ιδίως σε περιοχές με περιορισμένα υδατικά αποθέματα. Επίσης, είναι απαραίτητη η αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων των φορέων που εμπλέκονται στη διαχείριση των υδάτινων πόρων». 

Μόλις 7 χρόνια απέχουμε από το 2015, οπότε οφείλουμε ως χώρα να εξορθολογίσουμε την «πολιτική υδάτων». Η πίεση που ασκεί η Ε.Ε. είναι μια ευκαιρία. Να ελπίζουμε, άραγε, ότι σύντομα θα σταματήσει να υπάρχει αυτή η «τρύπα» στο νερό μας;

Ανακτήθηκε από την : ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 23/11/2008